အေမရိကန်နိုင်ငံ Wyomong က Yellowstone အမျိုးသားဥယျာဉ်ဟာ ဧကေပါင်း ၂၂,၁၉,၇၈၉ကျယ်ဝန်းြပီး ၁၈၇၂ခု မတ်လ ၁ရက်ေန့မှာ စတင်တည်ေထာင်ခဲ့တာြဖစ်ြပီး ကမ္ဘာေပါ်နဲ့ အေမရိကန်နိုင်ငံမှာ ပထမဦးဆံုး အမျိုးသားဥယျာဉ်လည်း ြဖစ်ပါတယ်။ ဥယျာဉ်ထဲမှာ သဘာဝသားရိုင်း တိရိစ္ဆာန်ေတွ၊ အမျိုးမျိုးေသာ ေရပူစမ်းေတွ၊ လှပစိမ်းစိုေနတဲ့ သစ်ေတာေတွ၊ ကျယ်ဝန်းနက်ရှိုင်းတဲ့ ေရကန်ြကီးေတွ၊ ေတာင်ကုန်းေတွ ေချာက်နက်ြကီးေတွ တည်ရှိပါတယ်။ ရှားပါးသတ္တဝါများြဖစ်တဲ့ အေမွှးရှည်နွားရိုင်း၊ ဦးချိုရှည် သမင်မျိုးြကီး၊ မွဲြပာေရာင် ရှားပါးဝက်ဝံတို့ရဲ့ ေပျာ်ပါးကျက်စားရာ ေဒသလည်း ြဖစ်ပါတယ်။ လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်ေပါင်း တစ်ေသာင်းေကျာ်ခန့်က ေဒသခံ အေမရိကန်မျိုးနွယ်တို့ဟာ ၎င်းေဒသမှာ ေနထိုင်ကျက်စားခဲ့ြကတဲ့ အေထာက်အထားများကို ေတွ့ရှိခဲ့ရပါတယ်။
ကမ္ဘာေပါ်မှာရှိတဲ့ ေြမေအာက်စမ်းေရပူများရဲ့ တစ်ဝက်ေလာက်ဟာ ဒီအမျိုးသား ဥယျာဉ်တွင်းမှာ တည်ရှိေနတယ်လို့ သိရပါတယ်။ ေြမေအာက်ေရပူ ၁ဝဝဝဝ ေကျာ်ခန့်ရှိြပီး ေရပူစမ်းေပါင်း ၃ဝဝေကျာ်ခန့် ရှိေနခဲ့ပါတယ်။ အချို့ေရပူစမ်းများဟာ ေြမြပင်အထက် ေပ ၃ဝဝေကျာ် ၄ဝဝခန့်အထိ ပန်းထွက်ေနြကပါတယ်။ ဥယျာဉ်တွင်းမှာ ေရတံခွန်ေပါင်း ၂၉ဝခန့်ရှိေနြပီး အနိမ့်ဆံုးမှာ ၅ေပခန့် ြမင့်မားြပီး Yellowstone ြမစ်ရဲ့ အြမင့်ဆံုးြဖစ်တဲ့ Lower Fall မှာ ေပ ၃ဝဂခန့် ြမင့်မားပါတယ်။ ဥယျာဉ်တွင်းမှာ ကျယ်ေြပာလှြပီး သာယာလှပတဲ့ ြပာလဲ့လွင်လွင် Yellowstone ေရကန်ဟာလည်း ထင်ရှားေကျာ်ြကားတဲ့ အလှအပ တစ်ခုြဖစ်ပါတယ်။ ၁၉၅၉ခုနှစ်မှာ လှုပ်ခတ်ခဲ့တဲ့ Yellowstone ငလျှင်ေြကာင့် ၎င်းေဒသရှိ အေဆာက်အဦးများ လမ်းများ ပျက်စီးခဲ့ရေပမဲ့ ေြမေအာက်ကေန ေရပူစမ်းအသစ်များ အများအြပား ထွက်ေပါ်လာခဲ့ပါတယ်။ ဥယျာဉ်တွင်းမှာလည်း မီးေတာင် ေပါက်ကွဲမှုေြကာင့် ြဖစ်ေပါ်လာရတဲ့ ေကျာက်ေဆာင်များ၊ ေရပူစမ်းများ၊ ေြမေနရာ အေနအထားများ များစွာရှိပါတယ်။
ေြမြပင်ေပါ်သို့ ပန်းထွက်ေနေသာေရပူများ
လူအများ ဝိုင်းြကည့်ေနေသာ Old Faintful အမည်ရ ေရပူစမ်း
Hammoth ေရပူစမ်း
Upper Terrace ေရပူစမ်း
ဥယျာဉ်တွင်းမှသစ်သား ေလျှာက်လမ်းများ
ဥယျာဉ်တွင်းမှသစ်သား ေလျှာက်လမ်းများ
Lower Fall
Yellowstone Lake
ဥယျာဉ်တွင်းမှ ရှားပါးသတ္တဝါများ
Yellowstone ဥယျာဉ်် ေြမာက်ဘက်ေပါက်အဝင်ဝ
ပံုမှာ ြမင်ေတွ့ရတဲ့ ေရပူစမ်းဟာ Morning Glory လို့အမည်ရတဲ့ ေရပူစမ်းြဖစ်ပါတယ်။ Yellow Stone အမျိုးသားဥယျာဉ်တွင်းမှာ ထင်ရှားထူးြခားတဲ့ ေရပူစမ်းတစ်ခု ြဖစ်တာေြကာင့် ဥယျာဉ်တွင်း သွားေရာက် လည်ပတ်ြကသူတိုင်း ဒီေနရာကို မသွားမြဖစ် သွားြကတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ Morning Glory ေရပူစမ်းရယ်လို့ နာမည်ေပးခဲ့သူကေတာ့ Mrs E.N.Mcgowan ြဖစ်ြပီး သူမဟာ ၎င်း အမျိုးသားဥယျာဉ်ကို တာဝန်ကျတဲ့ တာဝန်ခံတစ်ဦးရဲ့ ဇနီးြဖစ်ပါတယ်။ သူမက ဒီေရပူစမ်းကို ၁၈၈၃ခုနှစ်မှာ Concolutus လို့ လက်တင်ဘာသာနဲ့ အမည်ေပးခဲ့တာြဖစ်ြပီး
အဂင်္လိပ်လိုေတာ့ Morning Glory လို့ အမည်ရပါတယ်။ တကယ်လဲ ေရပူစမ်းဟာ အဝကျယ်ကျယ် ြပန့်ကားေနြပီး အတွင်းဘက်မှာ ကျဉ်းေြမာင်းသွားပံုက Morning Glory ပန်းတစ်ပွင့်နဲ့ ဆင်တူတာေြကာင့် ဒီနာမည်ကို ေပးခဲ့ြခင်းြဖစ်ပါတယ်။
အဂင်္လိပ်လိုေတာ့ Morning Glory လို့ အမည်ရပါတယ်။ တကယ်လဲ ေရပူစမ်းဟာ အဝကျယ်ကျယ် ြပန့်ကားေနြပီး အတွင်းဘက်မှာ ကျဉ်းေြမာင်းသွားပံုက Morning Glory ပန်းတစ်ပွင့်နဲ့ ဆင်တူတာေြကာင့် ဒီနာမည်ကို ေပးခဲ့ြခင်းြဖစ်ပါတယ်။
Morning Glory ပန်း
Morning Glory ပန်းနဲ့ တူမတူ ဆိုတာကိုေတာ့ ပံုကိုြကည့်ြပီး နှိုင်းယှဉ်ြကည့်နိုင်ပါတယ်။
ေရပူစမ်းရဲ့ အေပါ်မျက်နှာြပင်ေပါ်မှာေတာ့ အပူေငွ့များ ြဖာထွက်ေနတာကို ေတွ့ြမင်နိုင်ပါတယ်။ အချို့ေနရာေတွမှာေတာ့ ေရကန်ရဲ့ အပူချိန်ဟာ ေရဆူမှတ်ထိေအာင် ရှိေနတတ်ပါတယ်။ သို့ေသာ်လည်း ပူလွန်းတဲ့ ေြမေအာက်ေရထဲမှာေတာ့ ေဘးပတ်ဝန်းကျင် ေကျာက်ေဆာင်များဆီက သတ္တုမျိုးစံုတို့ဟာ ေပျာ်ဝင်ေနခဲ့ပါတယ်။ ထူးထူးဆန်းဆန်း စိမ်းြပာေရာင် ေရညှိေတွ ဘက်တီးရီးယားေတွနဲ့ ေရထဲမှာပါဝင်တဲ့ သတ္တုဓာတ်ေတွက ေရပူစမ်းရဲ့ ေအာက်ေြခအေရာင်ကို ကတ္တီပါ စိမ်းြပာေရာင်အြဖစ် ြမင်ေတွ့ရမှာြဖစ်ပါတယ်။ အချို့ေသာ အယ်လ်ေဂျးေတွဟာ အလွန်ြမင့်မားေသာ အပူချိန်အတွင်းမှာေတာင် အသက်ရှင်သန် ေနထိုင်နိုင်ြကပါတယ်။ စိမ်းြပာေရာင်ရှိတဲ့ ေရညှိတစ်မျိုးဟာဆိုရင် ၁၆၅ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ် အပူချိန်ထိ ခံနိုင်ရည်ရှိပါတယ်။
ထူးထူးဆန်းဆန်း အဝါေရာင်၊ အညိုေရာင်၊ လိေမ္မာ်ေရာင်ရှိတဲ့ ေရညှိေတွနဲ့ ေရထဲမှာပါဝင်တဲ့ သတ္တုဓာတ်ေတွက ေရကန်ရဲ့ ေအာက်ေြခအေရာင်ကို စိမ်းြပာေရာင်ကတ္တီပါ အြဖစ် ြမင်ေတွ့ရမှာြဖစ်ပါတယ်။ အချို့ေသာ အယ်လ်ေဂျးေတွဟာ အလွန်ြမင့်မားေသာ အပူချိန်အတွင်းမှာေတာင် အသက်ရှင်သန် ေနထိုင်နိုင်ြကပါတယ်။ စိမ်းြပာေရာင်ရှိတဲ့ ေရညှိတစ်မျိုးဟာဆိုရင် ၁၆၅ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ် အပူချိန်ထိ ခံနိုင်ရည်ရှိပါတယ်။
Morning Glory ေရပူစမ်းဟာ အချို့ေနရာေတွမှာ ေရဆူမှတ်ထိေအာင် ပူြပင်းေသာ်ြပီး အလွန်လှပတဲ့ စိမ်းြပာေရာင်ရှိခဲ့ေသာ်လည်း ဥယျာဉ်တွင်း အလည်လာေရာက်ြကတဲ့ ဧည့်သည်များက ေရပူကန်အတွင်းသို့ အမှိုက်သရိုက်များ၊ အေြကွေစ့များ၊ တုတ်ေချာင်းများ၊ ေကျာက်ခဲများ ပစ်ချတဲ့အတွက် ေြမြပင်ေအာက်မှ အေပါ်သို့ စီးထွက်လာေသာ ေရပူမှာလည်း နည်းပါးသွားခဲ့ြပီး ေရရဲ့အပူချိန်မှာ ေလျာ့ကျခဲ့ရသလို၊ ေရပူစမ်းရဲ့အေရာင်မှာလည်း ေရွှဝါေရာင်သို့ ေြပာင်းလဲသွားတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဒါေြကာင့်လည်း ေရပူစမ်းအနီးကို သွားတဲ့ လမ်းေပါင်းများစွာကို ပိတ်ပစ်လိုက်ြပီး သတ်မှတ်ေနရာကေနသာ သွားနိုင်ေအာင် ဥယျာဉ်ရဲ့ တာဝန်ရှိသူများက ေဆာင်ရွက်ထားြကပါတယ်။
ယခင်ကလည်း Yellowstone ဥယျာဉ်ြကီးအတွင်းက သစ်ေတာြကီးဟာ သံုးပံုတစ်ပံုခန့် မီးေလာင်ကျွမ်းသွားခဲ့ရပါတယ်။ အဲဒီလို ေလာင်ကျွမ်းတဲ့မီးဟာလည်း ဥယျာဉ်တွင်း လာေရာက် လည်ပတ်သူများရဲ့ ေပါ့ဆမှုေြကာင့် ေလာင်ကျွမ်းရြခင်းြဖစ်ပါတယ်။ ဥယျာဉ်ြကီးအတွင်းမှာ ေတာင်တက်ြခင်း၊ စခန်းချြခင်း၊ ငါးမျှားြခင်း၊ ေလှစီးြခင်း ၊ ရှုခင်းများ လှည့်လည်ြကည့်ရှုြခင်းတို့ ြပုလုပ်နိုင်ြပီး တစ်နှစ်နှစ်ကို လာေရာက်လည်ပတ်သူေပါင်း များစွာ ရှိပါတယ်။
ထူးထူးြခားြခားမဟုတ်ေပမဲ့ သဘာဝအတိုင်း လှပေနတဲ့ Morning Glory ေရပူစမ်းကို သေဘာကျတာေြကာင့် ြပန်လည်ေဝမျှြခင်း ြဖစ်ပါတယ်ရှင်..
17 comments:
ေချာ အရင်ေရးတဲ့ ထူးဆန်းတဲ့ေရပူစမ်းနဲ့နှင်းခဲလံုးေလးများဖတ်ရတုန်းက ကိုယ်ကလည်း Yellowstone National Park ကို သတိရြပီး အဲဒီအေြကာင်းေရးချင်ေနတာ။ ခုေချာေရးေတာ့ ဖတ်ရတာ ေပျာ်တယ်။ ြပန်ေရာက်သွားသလိုဘဲ။ ကိုယ်အဲဒီ ေရပူစမ်းေတွ ကို အေရာင်စံုေတွ့ခဲ့ရေတာ့ အရမ်း အံ့ဩြပီး ကိုယ့်ရဲ့အင်တာပရက်တာ ကို တရစပ်ေမးခွန်းေတွ ေမးခဲ့မိတယ်။ တချို့spring ေတွကပန်းထွက်ေနတာလည်း အရမ်းလှတယ်။ ထပ်သွားချင်ေသးတယ်။ ေကျးဇူး..ေကျးဇူး ေချာေရ။ ဖတ်လို့သိပ်ေကာင်းပါတယ်။
အိုင်အိုရာ
အရမ်းလှတာဘဲ.. ေရာက်ဖူးချင်တယ်သိလား...
ေလာေလာဆယ်ေတာ့ ေချာရှာထားေပးတဲ့ အေြကာင်းေတွရယ်..ပံုေတွရယ်ဘဲ တစ်ဝြကီးြကည့်သွားတယ်..
So beautiful Chaw, thank you so much for sharing!
Mon Petit Avatar
ထူးဆန်းအံ့ဩဖွယ်ေလးေတွ ြပန်လည်ဖတ်ခွင့်ြကည့်ခွင့်ရလို့ ေကျးဇူးပါေချာေရ။
သဘာဝ အေမွေတွကို စူးစမ်းလိုတဲ့ လူတစ်ချို့ရဲ့ ေဘးရန်က ကာကွယ်နိုင်ေအာင် စနစ်တကျ
ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းတာ ေကာင်းတဲ့လုပ်ရပ်ေလးပါ။
အခွင့်အခါြကံုရင် အလည်တစ်ေခါက်ေရာက်ချင်တယ်း)
စိတ်ဓာတ်အစဉ်ြကည်လင်ေအးြမပါေစကွယ်။
ေမတ္တာြဖင့်
အန်တီတင့်
ကိုြကီးေကျာက်ကိုေတာင် သွားသတိရမိတယ်အစ်မရယ်..:(
တစ်ခါတစ်ေခါက်ေတာ့အလည်ေရာက်ဖူးချင်ရဲ့...သို့ေပမယ့်
ပိုက်ပိုက်တတ်နိုင်ေသးဘူးဗျာ....:(
စိတ်ဝင်စားတယ် ေချာရယ်၊ မသွားနိုင်ေသးေတာ့လဲ ဗဟသုတေပါ့ေနာ့ :)
မဆီမဆိုင် ကျိုင်းတံုက ေရပူစမ်းကို သတိရသွားတယ် အဟီး
ဘယ်သူများ morning glory ပန်း ထဲကို အလင်းေတွ လာထည့်ေပးခဲ့တာလဲကွယ်...။
ရှုခင်းေတွကလှလိုက်တာ အဲလိုေနရာမျိုးေတွအရမ်းေရာက်ဖူးချင်တယ်။ တကယ့်သဘာဝအလှေတွပဲ။ ေဝမျှေပးတာ ေကျးဇူးပါညီမေရ..
ညီမ ေရ
အဲဒီသွားေပျာ်ပွဲစား ငါးမျှားလုပ်ချင်လိုက်တာ ေပျာ်စရာြကီး
ေရွှစင်ဦး
ဟုတ်ပါရဲ့ ေချာေရ၊ တကယ့်ကို Morning Gloryပန်းေလးအတိုင်းပဲ။ သဘာဝတရားရဲ့ အလှေတွက ဆန်းြကယ်တယ်၊ လူေတွ တန်ဘိုးထား ေစာင့်ေရှာက်တတ်ဖို့ပဲ လိုတာ....
ေကျးဇူးပဲ မမေရ
မမေြကာင့်မြမင်ဖူးတာေတွ ြမင်ေတွ့ခွင့်ရလို့ ေကျးဇူးပါ ။
ဟုတ်တယ်။ morning glory ပန်းနဲ့တူတယ်ေနာ်။ ဂျပန်မှာေတာ့ ေရပူစမ်းေတွမှာ hotel ေတွဖွင့်ြပီး ေရချိုးြက အပန်းေြဖြကတာ TV ထဲမှာ ြကည့်ဖူးတယ်။
ေရပူစမ်း တစ်ခါေလာက်ေတာ့ သွားြကည့်ချင်သား။
Morning Glory ထဲ ခုန်ချလိုက်လို့ ကေတာ့ ြပုတ်ြပီးသား အသင့်စားပဲ။ ြကက်ဥေလး ဘဲဥေလး ြပုတ်စားလို့ ရေအာင် စီစဉ်ေပးမထားဘူးလား အစ်မေချာ။ ဟီး
Wow!! အံ့ချီးထိုက်ပါေပစွတကား။ ေမာနင်းဂေလာ်ရီပန်းေလးက သိပ်လှတာပဲေနာ်။ ဒါနဲ့ စကားမစပ် ေမာနင်းဂေလာ်ရီပန်းက ေမာနင်းအချိန်ပဲ ပွင့်တာလား မသိ။ ကန်စွန်းပွင့်နဲ့ ခပ်ဆင်ဆင်ပဲ သိလား ေချာ။ တစ်ချို့ပိုစတာေတွမှာ တမင်ဖန်တီးထားတယ်လို့ ထင်ရေလာက်ေအာင် ထူးဆန်းေနေပမယ့် တကယ်လည်း ရှိေနြကတယ်ေနာ်။ ေရာက်ဖူးချင်လိုက်ပါဘိ။ ကျန်းမာေပျာ်ရွှင်ေစ ေချာ။
ေတာ်ေတာ်ေလးကို ြပည့်ြပည့်စံုစံုနဲ့ ေစတနာပါပါေရးထားတာပဲဗျာ. ချီးကျူးပါတယ်.
Morning Glory ေရပူစမ်းကို ကျွန်ေတာ်ခုမှ သိတယ်.
Take Care, Sis!
Y.
Yellowstone ဥယျာဉ်အေြကာင်း ဟိုတစဒီတစ ြကားဖူးထားေပမယ့် အခုလို ပံုေတွအများြကီးနဲ့ မြကည့်ဖူး ေသးဘူးဗျ၊ Morning Glory ကလည်း လှလိုက်တာ၊ ပံုေတွ အများြကီးနဲ့ ေဝေဝဆာဆာ ြဖစ်ေအာင် တင်ြပထားလို့ ေကျးဇူးပါပဲ မေချာေရ...။
လှလိုက်တာ။ သွားလည်ချင်လိုက်တာ။ Morning Glory ေရပူစမ်းကလည်း တကယ့်ပန်းပွင့်နဲ့တူတယ်။
ပံုေတွြကည့်ြပီးအလည်သွားလိုက်ြပီ။
ချစ်တဲ့
pp
Post a Comment