စ​​ေတာ်ဘယ်ရီပင်​​ေအာက်က သူနဲ့​​ကျွန်မ

"စ​​ေတာ်ဘယ်ရီပင်​​ေအာက်က သူနဲ့​​ ကျွန်မ" ဆိုလို့​​ မ​​ေချာတစ်​​ေယာက် စ​​ေတာ်ဘယ်ရီ​​ေအာက်မှာ ​​ေလး​​ဘက်တွား​​ြပီး​​ ဘယ်သူနဲ့​​များ​​ ချိန်း​​​ေတွ့​​ပါလိမ့်​​လို့​​ ​​ေတွး​​​ေနြကမယ်ထင်ပါတယ်း​​) စ​​ေတာ်ဘယ်ရီပင် ​​ေအာက်မှာ ချိန်း​​​ေတွ့​​ြကတယ်ဆိုတဲ့​​စကား​​ဟာ မြဖစ်နိုင်တဲ့​​စကား​​လို့​​ လူ​​ေတွက ​​ေြပာြကပါလိမ့်​​မယ်။ ဘာလို့​​လဲဆို​​ေတာ့​​ စ​​ေတာ်ဘယ်ရီပင်ဆိုတာ ​​ေြမြပင်​​ေပါ်မှာ ကပ်ြပီး​​​ေပါက်တဲ့​​ အပင်မျိုး​​ြဖစ်တာ​​ေြကာင့်​​ စ​​ေတာ်ဘယ်ရီပင်​​ေအာက်မှာ ​​ေတွ့​​ဖို့​​ဆိုတာ ဘယ်လိုြဖစ်နိုင်ပါ့​​မလဲ​​ေနာ်။ ဒါ​​ေပမဲ့​​ တကယ့်​​ကို စ​​ေတာ်ဘယ်ရီပင် ​​ေအာက်မှာ ချိန်း​​​ေတွ့​​လို့​​ရပါတယ်ဆိုရင် ယံုနိုင်ြကပါမလား​​ရှင်။ တကယ်ပါ။ စ​​ေတာ်ဘယ်ရီပင်ြကီး​​ရဲ့​​​ေအာက်မှာ လူ​​ေတွ သွား​​လာလို့​​ရသလို၊​ ချိန်း​​ဆို စကား​​​ေြပာြကဖို့​​လည်း​​ ြဖစ်နိုင်ပါတယ်။ ဘာ​​ေြကာင့်​​ ကျွန်မက ဒီလို​​ေြပာနိုင်ပါသလဲဆိုရင် တစ်ရက်မှာ ကျွန်မရဲ့​​ သူငယ်ချင်း​​ တစ်​​ေယာက်က  သူသွား​​ခဲ့​​တဲ့​​ ဥယျာဉ်တစ်ခုက ဓာတ်ပံု​​ေတွ ကျွန်မရဲ့​​ အီး​​​ေမလ်း​​ကို ပို့​​လာပါတယ်။ အဲဒီ ပံု​​ေတွထဲမှာ ထူး​​ထူး​​ြခား​​ြခား​​ စိတ်ဝင်စား​​​ေစတဲ့​​ ဓာတ်ပံုက ​​ေအာက်ကဓာတ်ပံုထဲက ပံုပါ။ အဲဒီအပင်​​ေအာက်​​ေြခမှာ စ​​ေတာ်ဘယ်ရီပင်လို့​​ စာတန်း​​ကပ်ထား​​ပါတယ်။

ဒီအပင်ြကီး​​ကို စ​​ေတာ်ဘယ်ရီပင်လို့​​ ​​ေခါ်ပါတယ်။

( The Huntington Library and Botanical Gardens မှာ စ​​ေတာ်ဘယ်ရီပင်ြကီး​​)

ကျွန်မစိတ်ထဲမှာလည်း​​ ဓာတ်ပံုကိုြကည့်​​မိရင်း​​ စ​​ေတာ်ဘယ်ရီပင်က ဒီ​​ေလာက်ြကီး​​တယ်ဆိုတာ ြဖစ်နိုင်ပါ့​​မလား​​ရယ်လို့​​ စဉ်း​​စား​​အံ့​​ဩမိြပီး​​ သူငယ်ချင်း​​ကို ​​ေမး​​ြကည့်​​​ေတာ့​​ အဲဒီအပင်ဟာ တကယ်ကို စ​​ေတာ်ဘယ်ရီပင်ြဖစ်​​ေြကာင်း​​နဲ့​​၊​ ြပတိုက်ရဲ့​​ ဥယျာဉ်တွင်း​​မှာ စိုက်ပျိုး​​ြပသထား​​တဲ့​​ အပင်ြဖစ်​​ေြကာင်း​​ ဒါ​​ေြကာင့်​​ "စ​​ေတာ်ဘယ်ရီပင် ​​ေအာက်မှာ ချိန်း​​​ေတွ့​​ြကတယ်ဆိုတဲ့​​ စကား​​ဟာ မြဖစ်နိုင်တဲ့​​စကား​​ မဟုတ်​​ေြကာင်း​​ ​​ေြပာလာပါတယ်။" ပံုက စာသား​​ကို အနီး​​ကပ် ြကည့်​​ြကည့်​​​ေတာ့​​လည်း​​ Strawberry Tree လို့​​ ​​ေသချာ​​ေရး​​ထား​​တာ ​​ေတွ့​​ရပါတယ်။ ဒါနဲ့​​ဘဲ ြကီး​​မား​​လှတဲ့​​ ဒီအပင်ြကီး​​ကို ကျွန်မက စိတ်ဝင်စား​​မိြပီး​​ စ​​ေတာ်ဘယ်ရီပင်အ​​ေြကာင်း​​ကို လိုက်လံ ရှာ​​ေဖွမိပါ​​ေတာ့​​တယ်။

 

ပင်​​ေြခ​​ေအာက်မှာ ​​ေရး​​ထိုး​​ထား​​တဲ့​​ ဆိုင်း​​ပုဒ်​​ေပါ်က သစ်ပင်ရဲ့​​ အမည်

ကျွန်မအခု​​ေရး​​သား​​မဲ့​​ စ​​ေတာ်ဘယ်ရီပင်ဆိုတာက​​ေတာ့​​ အပင်ပုပု​​ေသး​​​ေသး​​ ​​ေြမမှာကပ်​​ေပါက်တဲ့​​ စ​​ေတာ်ဘယ်ရီပင်မဟုတ်ပါဘူး​​။ တစ်နှစ်ပတ်လံုး​​ အရွက်စိမ်း​​စိမ်း​​​ေတွ အြမဲတမ်း​​စိမ်း​​လန်း​​​ေနတဲ့​​  အပင်မျိုး​​ြဖစ်ပါတယ်။ ​​ေချာမွတ်တဲ့​​ မီး​​ခိုး​​​ေရာင် သစ်​​ေခါက်မျိုး​​ရှိြပီး​​ အပင်ငယ်က​​ေန ​​ေပ ၆ဝခန့်​​အထိ ြမင့်​​တဲ့​​ အပင်ြကီး​​ထိ ရှိတတ်ပါတယ်။ Strawberry Tree လို့​​ ​​ေခါ်သလို Arbutus unedo လို့​​လည်း​​ ​​ေခါ်ပါတယ်။ ဘယ်ရီသီး​​အမျိုး​​အစား​​ထဲမှာ ပါဝင်တာ​​ေြကာင့်​​ Bayberry လို့​​လည်း​​ ​​ေခါ်ဆိုြကပါတယ်။ ​​ေဆာင်း​​ဦး​​ရာသီ​​ေနှာင်း​​ပိုင်း​​မှာ ခရင်မ်ကာလာ အပွင့်​​​ေလး​​များ​​ တစ်ပင်လံုး​​ ဖူး​​ပွင့်​​​ေဝဆာတတ်တဲ့​​ အပင်ြဖစ်ပါတယ်။ အပွင့်​​ရဲ့​​ ရနံ့​​ဟာ ချိုြမြမ ပျား​​ရည်နံ့​​​ေဖျာ့​​​ေဖျာ့​​​ေလး​​ ရှိတတ်ပါတယ်။

 

လှပစွာဖူး​​ပွင့်​​​ေနတဲ့​​ စ​​ေတာ်ဘယ်ရီပွင့်​​က​​ေလး​​များ​​

အသီး​​ြကား​​က အပွင့်​​များ​​

အဝါ​​ေရာင် ြဖစ်ခါစက​​ေန ပန်း​​​ေရာင် အနီ​​ေရာင် ထိုမှ အနီရင့်​​ရင့်​​​ေရာင်အထိ ရင့်​​မှည့်​​ဖို့​​ရာ အချိန်များ​​စွာ ြကာတာ​​ေြကာင့်​​ ​​ေနာက်တစ်ရာသီ ပန်း​​များ​​ဖူး​​ပွင့်​​ချိန်မှာ ပထမရာသီရဲ့​​ အသီး​​များ​​ ရင့်​​မှည့်​​ချိန်နဲ့​​ သွား​​တူညီ​​ေနတာ​​ေြကာင့်​​ အပင်မှာ အပွင့်​​နဲ့​​အသီး​​ကို တစ်ြပိုင်တည်း​​ ​​ေတွ့​​ရတတ်ပါတယ်။ အသီး​​သီး​​ချိန်မှာ အသီး​​အရွယ်အစား​​ဟာ ၁.၅ စင်တီမီတာက​​ေန ၂.၅ စင်တီမီတာအထိသာ ရှိြပီး​​ မှည့်​​​ေနတဲ့​​ အသီး​​မျက်နှာြပင်ဟာ နီရဲြပီး​​ အဖုအထစ်များ​​ ရှိ​​ေနတာ​​ေြကာင့်​​ လိုင်ချီး​​သီး​​လိုလို ြကက်​​ေမာက်သီး​​လိုလို ဆင်ဆင်တူပါတယ်။ အသီး​​ရဲ့​​အ​​ေရာင်ဟာ နီရဲ​​ေတာက်ပတဲ့​​ အနီ​​ေရာင်ြဖစ်​​ေပမဲ့​​ အြဖူ​​ေရာင်က​​ေန ခရမ်း​​​ေရာင်ထိလည်း​​ ရှိတတ်ပါတယ်။ အတွင်း​​သား​​ဟာ အသီး​​​ေပါ်က မျက်နှာြပင်ရဲ့​​ အ​​ေရာင်အတိုင်း​​ ရှိတတ်ြပီး​​ ရံဖန်ရံခါ​​ေတာ့​​ အ​​ေရာင်​​ေဖျာ့​​တတ်ပါတယ်။

ြဖူဝါ​​ေရာင်​​ေလး​​က​​ေန တ​​ေြဖး​​​ေြဖး​​နဲ့​​ ခုလို ပန်း​​ရင့်​​​ေရာင်သို့​​ ​​ေြပာင်း​​လဲသွား​​ပါတယ်

အပင်​​ေပါ်က မှည့်​​ကာစ ဝါနီ​​ေရာင် ​​ေရာယှက်​​ေနတဲ့​​ စ​​ေတာ်ဘယ်ရီများ​​

၎င်း​အပင်ရဲ့​​ မူရင်း​​​ေဒသက အာရှ​​ေဒသြဖစ်ြပီး​​​ေတာ့​​ တရုတ်ြပည်မှာ​​ေတာ့​​ လွန်ခဲ့​​တဲ့​​ နှစ်​​ေပါင်း​​ ၂ဝဝဝ​​ေကျာ်ခန့်​​ကတည်း​​က စိုက်ပျိုး​​ခဲ့​​တာ ြဖစ်တယ်လို့​​ သိရပါတယ်။ ယန်စီြမစ်ဝှမ်း​​တစ်​​ေလျှာက်မှာ အြကီး​​အကျယ် စိုက်ပျိုး​​ခဲ့​​ြကပါတယ်။ မီတာ ၁ဝဝက​​ေန ၁၅၀၀ ထိ ြမင့်​​မား​​တဲ့​​ ​​ေတာင်​​ေစာင်း​​တစ်​​ေလျှာက်နဲ့​​ ​​ေတာင်ြကား​​​ေတွမှာ ​​ေတာအုပ်သဖွယ် စိုက်ပျိုး​​ခဲ့​​ြကတာြဖစ်ပါတယ်။ ြမို့​​တွင်း​​မှာ​​ေတာ့​​ လမ်း​​မြကီး​​​ေတွရဲ့​​ ​​ေဘး​​တစ်ဖက် တစ်ချက်နဲ့​​ ဥယျာဉ်တွင်း​​များ​​မှာ အဆင်တန်ဆာ အ​​ေနနဲ့​​လည်း​​ စိုက်ပျိုး​​ြကပါတယ်။ အပွင့်​​ပွင်ချိန် အသီး​​သီး​​ချိန် ​​ေအာက်တိုဘာက​​ေန နိုဝင်ဘာလလိုအချိန်များ​​ဆို လူတကာက ​​ေငး​​​ေမာရ​​ေလာက်​​ေအာင် လှပစွာ သီး​​ပွင့်​​ဆာ​​ေနတတ်ပါတယ်။ သက်တမ်း​​ရှည်ြကာတဲ့​​ အပင်မျိုး​​ ြဖစ်တာ​​ေြကာင့်​​ နှစ်​​ေပါင်း​​ရာချီြကာ​​ေအာင် ရှင်သန်​​ေနနိုင်တယ်လို့​​ ဆိုပါတယ်။

ြခံထဲက စ​​ေတာ်ဘယ်ရီ

လမ်း​​​ေဘး​​တစ်​​ေနရာက စ​​ေတာ်ဘယ်ရီပင်

မှည့်​​လာတဲ့​​ စ​​ေတာ်ဘယ်ရီ

 

လှပတဲ့​​ စ​​ေတာ်ဘယ်ရီသီး​​များ​​  

အချို့​​ စိုက်ပျိုး​​​ေရး​​သမား​​များ​​က​​ေတာ့​​ အသီး​​ကို ၄စင်တီမီတာထိ အရွယ်ရှိ​​ေအာင် စိုက်ပျိုး​​နိုင်တယ်လို့​​ ဆိုပါတယ်။ အသီး​​ရဲ့​​ အရွယ်နဲ့​​ နီ​​ေရာင်ရှိပံုချင်း​​က​​ေတာ့​​ ရိုး​​ရိုး​​စ​​ေတာ်ဘယ်ရီသီး​​နဲ့​​ တူ​​ေသာ်လည်း​​ အရသာမှာ​​ေတာ့​​  မတူဘဲ ချဉ်ချိုချိုနဲ့​​ အနည်း​​ငယ် ဖန်တွတွ အရသာနဲ့​​ အသား​​ကို စား​​ရင် ပျင်း​​တွဲတွဲရှိြပီး​​ အလယ်မှာ ြကီး​​မား​​တဲ့​​ အ​​ေစ့​​တစ်ခုတည်း​​သာ ရှိပါတယ်။ အခွံခွာစား​​တာမျိုး​​မဟုတ်ဘဲ အလံုး​​လိုက် စား​​ရတဲ့​​အသီး​​ြဖစ်ပါတယ်။ ချဉ်ဖန်ဖန် ရှိတာ​​ေြကာင့်​​ ဒီအတိုင်း​​စား​​တာထက် အသီး​​ကို အ​​ေြခာက် ြပုလုပ်ြခင်း​​၊​ စည်သွပ်ဗူး​​များ​​ြဖင့်​​ ​​ေရာင်း​​ချြခင်း​​၊​ ယိုြပုလုပ်ြခင်း​​နဲ့​​ တရုတ်ြပည်တွင်း​​ မှာ​​ေတာ့​​ အရက်များ​​ ၊​ ဝိုင်များ​​စိမ်ြခင်း​​၊​ ​​ေဖျာ်ရည်များ​​ ထုတ်လုပ်ြခင်း​​တို့​​ ြပုလုပ်ြကတယ်လို့​​ သိရပါတယ်။

နှစ်တမ်း​​ရှည်ြကာတဲ့​​ စ​​ေတာ်ဘယ်ရီပင်ြကီး​​

စ​​ေတာ်ဘယ်ရီပင်​​ေအာက်မှာ စကား​​​ေြပာ​​ေနသူနှစ်ဦး​​

ဒါက​​ေတာ့​​ ကျွန်မသိရသ​​ေလာက် ရှာ​​ေဖွဖတ်ရှုမိတဲ့​​ စ​​ေတာ်ဘယ်ရီပင်အ​​ေြကာင်း​​ပါ။ စ​​ေတာ်ဘယ်ရီလို့​​ ကျွန်မတို့​​ ငယ်စဉ်ကတည်း​​က သိလာခဲ့​​တဲ့​​ ​​ေြမမှာကပ်​​ေပါက်တဲ့​​ နွယ်ပင်သက်သက်တာ ရှိတာမဟုတ်ဘဲ လူအရပ်ထက် ြမင့်​​မား​​တဲ့​​ စ​​ေတာ်ဘယ်ရီပင်ြကီး​​​ေတွလည်း​​ ရှိနိုင်ပါတယ်လို့​​.. ဒါ​​ေြကာင့်​​လည်း​​ တစ်​​ေယာက်​​ေယာက်ကသာ သင့်​​ကို စ​​ေတာ်ဘယ်ရီပင်​​ေအာက်မှာ ​​ေတွ့​​ချင်ပါတယ်လို့​​များ​​ ​​ေြပာလာခဲ့​​ရင် မြဖစ်နိုင်တဲ့​​စကား​​​ေတွ ​​ေြပာတယ်ဆိုြပီး​​ မြငင်း​​ပယ်လိုက်ပါနဲ့​​​ေနာ်။ စ​​ေတာ်ဘယ်ရီပင် ​​ေအာက်မှာလည်း​​ “သူနဲ့​​ကျွန်မ” ဆိုတဲ့​​ ရုပ်ရှင်ကား​​ ရိုက်လို့​​ရတာြဖစ်သလို၊​ ဝတ္ထု​​ေတွထဲမှာလည်း​​ “စ​​ေတာ်ဘယ်ရီပင်​​ေအာက်မှာ ​​ေတွ့​​ရ​​ေအာင်လို့​​ ” ထည့်​​သံုး​​မယ် ဆိုရင်လည်း​​ ရပါတယ်လို့​​​ေြပာရင် ယံုနိုင်ြပီ မဟုတ်ပါလား​​ရှင်  း​​)

အီး​​​ေမလ်း​​ထဲ  The Huntington Library and Botanical Gardens မှ     ဓာတ်ပံု​​ေတွ ပို့​​လာ​​ေပး​​တဲ့​​ သူငယ်ချင်း​​ကို ​​ေကျး​​ဇူး​​အထူး​​တင်ပါတယ်။ သူ့​​ပံုထဲက စ​​ေတာ်ဘယ်ရီပင်( Strawberry Tree) ကို ြမင်လိုက်ရလို့​​လည်း​​ စိတ်ဝင်စား​​ြပီး​​​ေတာ့​​ ဒီပိုစ့်​​ြဖစ်လာတာပါလို့​​ ​​ေြပာပါရ​​ေစရှင်။